هیپوکالمی به کاهش سطح پتاسیم خون کمتر از سطوح نرمال آن گفته میشود که یک اختلال الکترولیتی جدی میباشد. پتاسیم به انتقال سیگنال های الکتریکی به سلول های بدن کمک می کند. برای عملکرد مناسب سلول‌های عصبی و ماهیچه‌ای، به‌ویژه سلول‌های ماهیچه قلب، حیاتی است.
به طور معمول، سطح پتاسیم خون شما 3.6 تا 5.2 میلی مول در لیتر (mmol/L) است. سطح بسیار پایین پتاسیم (کمتر از 2.5 میلی مول در لیتر) می تواند تهدید کننده زندگی باشد و یک اورژانس پزشکی محسوب میشود.
مهلک ترین عوارض هیپوکالمی آریتمی های قلبی( ضربان قلب نامنظم) و ایست قلبی است. اولین علامت کاهش پتاسیم خون سرگیجه، افت فشار خون و ضربان قلب، گزگز اندام ها و اسهال است.
در ادامه و در سایت بیمار سلامت به برسی تمامی علت ها ، علائم ، عوارض و درمان های خانگی و کیلینیکی هیپوکالمی میپردازیم.
علائم هیپوکالمی
علائم هیپوکالمی بستگی به شدت آن دارد. در موارد خفیف هیچ نشانه ای ندارد و تنها از طریق آزمایشات خون و اندازه گیری سطح پتاسیم قابل تشخیص است. در صورت کاهش پتاسیم به مقدار متوسط تا نسبتا خفیف علائمی مانند بی اشتهایی ، تهوع، یبوست و خستگی و گزگز اندامها مشاهده میشود. هیپوکالمی های شدید علائمی مانند ضعف و سستی عضلانی، کاهش رفلکس های عمقی , آریتمی های قلبی مشاهده میشود. مهمترین نشانه هیپوکلامی در نوار قلب شامل صاف یا کم عمق شدن موج T ، ایجاد موجب U و نزول قطعه ST است که در تصویر مشاهده میکنید. شایع ترین علت کاهش پتاسیم آلکالوز متابولیک ( قلیایی شدن خون در اثر اختلالات سوخت و ساز) میباشد.
علت کاهش پتاسیم خون
عوامل مختلفی از جمله اسهال و استفراغ شدید، آلکالوز، گرسنگی طولانی مدت، کمبود منیزم خون و برخی دارو ها میتواند باعث هیپوکالمی شود. مهمترین داروهای که میتوانند موجب دفع پتاسیم از بدن و القای هیپوکالمی شوند شامل: فوروزماید، هیدروکلرتیازید ،دیگوگسین، کورتیکواستروئیدها( مانند دگزامتازون) ،آمفوتریسین، کابنیسیلین میباشند.( کاهش پتاسیم ناشی از مصرف دیگوگسین خطرناک تر از سایر داروهای دیگر است و میتواند موجب ایست قلبی شود.)
اصلاح و درمان هیپوکالمی
درمان هیپوکالمی نسبتا ساده است و بسته به شدت و عامل ایجاد کننده میتواند شامل ، مکمل های خوراکی، داروهای تزریقی و اصلاح رژیم غذایی باشد. به طورکلی اگر علت کاهش پتاسیم خون مصرف داروهایی مانند فوروزماید و هیدروکلرتیازید باشد، اصلاح رژیم غذای و مصرف مواد غذای مانند کشمش، موز، زردآلو و پرتغال میتواند در پیشگیری و درمان هیپوکالمی موثر باشد. اگر علت کاهش پتاسیم خون ، بیماری هایی مانند اسهال و استفراغ، ادم های گسترده، آسیت و … باشد رفع علت زمینه ای و مکمل های خوراکی یا تزریقی پتاسیم میتواند برای درمان هیپوکالمی استفاده شود.
در صورت کاهش شدید پتاسیم، اصلاح پتاسیم باید به صورت وریدی( تزریق پتاسیم کلراید و ترجیحا با سرم نمکی) باشد. اما در موارد متوسط تجویز مکمل های خوراکی کفایت میکند. در هپوکالمی های خفیف روش های خانگی( مصرف مواد غذای مانند، موز، پرتقال، مویز، کشمش، شیر،گوشت،زردآلو و میوه های خشک) میتواند کافی باشد.
افرادی که از داروهای دفع کننده پتاسیم مانند فوروزماید، هیدروکلرتیازید، کورتن، کاربنیسیلین و آمفوتریسین بی( داروی ضد قارچ) استفاده میکنند باید حتما از نظر هیپوکالمی از طریق انجام آزمایش تحت کنترل و پایش باشند.
در ادامه به برسی موارد لازم جهت پیشگیری و نیز کاهش عوارض هیپوکالمی میپردازیم)
عوارض کاهش پتاسیم خون
در صورت رسیدگی به موقع به هیپوکالمی و اصلاح آن، عوارض چندانی به جای نمیماند. مهمترین و خطناک ترین عوارض کاهش شدید پتاسیم خون در صورت عدم درمان و رسیدگی، شامل آریتمی های قلبی، ایست قلبی و اختلالات کلیوی است.
پیشگیری از هیپوکالمی
مهمترین راه پیشگیری از هیپوکالمی انجام آزمایشات دوره ای ، اخذ نوار قلب و چکاب های عمومی در افراد در معرض خطر میباشند. همچنین اصلاح بیماری های زمینه ای نظیر اسهال و استفراغ های شدید و یا مزمن، بیماری های التهابی و ترشح نابجای هورمون ضد اداری( بیماری SAIDH) از دیگر اقدامات بیمارستانی و کلینیکی جهت پیشگیری از بروز هیپوکالمی است.
.
.
پایان
ناشر: سایت بیمار سلامت
با تشکر از همکاری گروه مطالعاتی هیرو
