انوکساپارین یکی از دارو های ضد انعقاد مشتق یافته از هپارین است. این دارو برای پیشگیری از تشکیل لخته و یا جلوگیری از بزرگتر شدن لخته های ایجاد شده مورد استفاده قرار میگیرد. انوکساپارین تنها به صورت آمپول تولید میشود و تنها راه تزریق آن به صورت زیر جلدی است. این دارو نسبت به هپارین دارای طول اثر بیشتر و عوارض جانبی کمتری است.
در ادامه و در سایت بیمار سلامت به برسی جامع عوارض جانبی انوکساپارین ، کاربرد ها ، نحوه تزریق و تفاوت انوکساپارین و هپارین میپردازیم.
آمپول انوکساپارین برای چیست
قبل از صحبت کردن درمورد کاربرد های این دارو و اینکه آمپول انوکساپارین برای چیست باید بدانیم ، این دارو چرخه تشکیل لخته را در مرحله آخر متوقف میکند و مانع از تشکیل لخته در بدن میشود. از این دارو در طیف وسیعی از بیماری ها استفاده میشود و به علت عوارض جانبی کم ، میتواند جایگزین خوبی برای سایر دارو های ضد لخته باشد. در مجموع میتوان از انوکساپارین در موارد زیر استفاده کرد.
- حین عمل جراحی قلب
- پس از جراحی تعویض مفصل زانو
- پس از شکستگی استخوان های بزرگ مانند شکستگی لگن و ران
- حین جراحی های حفره شکم و لگن
- جلوگیری از تشکیل لخته در بیمارانی که بی حرکتی مطلق دارند
- جلوگیری از تشکیل لخته در اثر برخی عفونت ها ( نظیر کرونا )
- آمبولی ریوی ( انسداد شریان ریوی توسط لخته )
- ترومبوز ورید عمقی ( DVT )
- فیبریلاسیون دهلیزی( یا همان AF )
همچنین در دوران بارداری از آمپول انوکساپارین برای بهبود خونرسانی از طریق جفت و در برخی شرایط خواص استفاده میشود. حساسیت به این دارو شایع نیست و در مواردی که فرد آلرژی های شدید داشته باشد این دارو میتواند جایگزین خوبی برای هپارین باشد. در ادامه به موارد منع مصرف ، تداخلات دارویی و نحوه تزریق انوکساپارین میپردازیم.
موارد منع مصرف
بسیاری از موارد منع مصرف انوکساپارین با سایر دارو های ضد انعقاد یکسان است. به طور کلی نباید از این دارو در موارد زیر استفاده کرد:
- نارسایی کلیه
- سیروز کبدی
- زخم های گوارشی فعال و درمان نشده ( از جمله زخم معده درمان نشده )
- ترومبوسیتوپنی ( به شرایطی میگویند که تعداد پلاکت های خون پایین تر از حد نرمال باشد )
- اختلالات انعقادی
- افرادی که به تازگی عمل های جراحی مغز و نخاع انجام داده اند
- سکته هموراژیک
تداخلات دارویی
این دارو نسبتا داروی سازگاری است و تداخلات دارویی فراوانی ندارد و این مهمترین ویژگی و نقطه قوت آن نسبت به سایر دارو های ضد انعقاد نظیر وارفارین است. مهمترین موارد منع مصرف آمپول انوکساپارین دارو های ضد لخته و ضد پلاکت نظیر وارفارین ، هپارین و آسپرین است که میتوانند اثر ضد انعقادی یک دیگر را تشدید کنند و موجب القای خونریزی شوند.
نحوه تزریق انوکساپارین
این دارو به صورت آمپول های آماده تزریق تولید میشوند و احتیاجی به آماده سازی ندارند. آز آنجایی که انوکساپارین به افزایش دمای محیط حساس است بهتر است در یخچال ولی به دور از یخ زدگی نگهداری شود.( بهتر است در در یخچال نگهداری شود.) این دارو تنها باید به صورت زیر جلدی و در بافت چربی تزریق شود. بهترین محل تزریق انوکساپارین به فاصله چهار انگشت از اطراف ناف است اما میتوان آن را در بافت چربی پشت بازو نیز تزریق کرد. مهمترین نکته در مورد نحوه تزریق انوکساپارین این است که از دارو باید حتما در بافت چربی تزریق شود. همچنین سرنگ های آماده شده این دارو حاوی مقدار اندکی هوا هستند و باید از هوا گیری آنها خودداری شود.( هوای جزئی که در آمپول های آماده این دارو وجود دارد برای تزریق کامل دارو و جلوگیری از بازگشت دارو به سطح پوست است. )
قبل از تزریق انوکساپارین ناحیه مورد نظر را مطابق تصویر بالا جمع کنید تا مطمئن شوید دارو در بافت چربی تزریق میشود. از آسپیره کردن دارو خودداری کنید زیرا میتواند موجب کبودی ناحیه تزریق شود. ( آسپیره به عقب کشیدن پیستون سرنگ قبل از تزریق میگویند. )
عوارض جانبی انوکساپارین
یکی از بزرگترین ویژگی ها و برتری های انوکساپارین نسبت به هپارین و وارفارین ، عوارض جانبی محدود آن است. مهمترین عوارض جانبی این دارو کبودی ناحیه تزریق است. سایر عوارض جانبی انوکساپارین میتواند شامل موارد زیر باشد:
- درد در ناحیه تزریق
- تب
- سرگیجه و منگی
- کهیر و خارش پوست
- ادم دست ها و پاها
- خونریزی های بدون علت خارجی ( معمولا در اثر مصرف زیاد دارو یا عدم صحیح دوز دارو ایجاد میشود و نادر است.)
- پوکی استخوان ( در اثر مصرف طولانی مدت دارو ایجاد میشود. و در درمان های کوتاه مدت مشاهده نمشود.)
- کاهش تعداد پلاکت ها ( بیشتر به عنوان یکی از عوارض هپارین است و جز عوارض نسبتا نادر انوکساپارین است.)
موارد بالا ممکن است در صورت مصرف اوکساپارین مشاهده شود ولی همانطور که گفتیم شایع ترین عارضه این دارو کبودی ناحیه تزریق است و باقی عوارض نسبتا نادر هستند. در ادامه به برسی تفاوت بین وارفارین ، هپارین و انوکساپارین میپردازیم:
تفاوت انوکساپارین و هپارین
انوکساپارین یکی از مشتقات هپارین است و مهمترین تفاوت این دو دارو در وزن ملکولی آنها و طول اثر آنها است. هپارین طول اثر بیشتری دارد و به علت امکان تزریق وریدی آن میتواند شروع اثر سریع تری نیز داشته باشد. در مواردی که لازم باشد وظعیت انعقادی خون به صورت مکرر اندازه گیری شود هپارین بهترین داروی ضد انعقاد میباشد. طول اثر هپارین در صورت تزریق وریدی حدود 6 ساعت و در صورت تزریق زیر جلدی میتواند تا 12 ساعت باشد. اما انوکساپارین میتواند تا 24 ساعت اثر قابل قبولی داشته باشد. همچنین یکی از خطرناک ترین عوارض هپارین سندرم پلاکت سفید است که در آن سطح پلاکت های به شدت پایین میاید. این عارضه در مصرف انوکساپارین مشاهده نمیشود. سندرم پلاکت سفید در بیماران مبتلا به آلرژی های شدید از جمله آسم بیشتر مشاهده میشود. لذا در بیماری های آلرژیک نظیر آسم ، تب یونجه و … بهتر است انوکساپارین به جای هپارین تجویز شود.
مقایسه انوکساپارین و وافارین
وارفارین مهمترین داروی ضد لخته خوراکی است. در مواردی که لازم باشد از یک داروی ضد لخته به صورت طولانی استفارده شود ، معمولا وارفارین نسبت به هپارین و انوکساپارین ارجحیت دارد. شروع اثر وارفارین بسیار کند است و حدود 36 تا 48 ساعت زمان لازم است تا اثرش شروع شود. در این زمان معمولا از دارو های ضد انعقاد تزریقی نظیر هپارین استفاده میشود. مهمترین عیب وارفارین تداخلات دارویی فراوان آن است که موجب میشود نتوان آنرا در بسیاری از بیماری ها تجویز کرد.
