دیازپام

دیازپام یکی از شناخته شده ترین داروهای دسته بنزودیازپین ها میباشد که عمدتا برای کنترل و درمان تشنج، بی خوابی و اضطراب استفاده میشود. این دارو به صورت قرص، آمپول و شیاف تولید میشود و بسته به هدف درمانی میتواند از یک تا چهار بار در روز مصرف شود. مهمترین عوارض جانبی دیازپام بی حالی، تاری دید، یبوست، خارش پوست، خشکی دهان و یبوست است. آمپول این دارو 10 میلی گرمی است و به صورت وریدی و عضلانی قابل استفاده است.( در برخی موارد به صورت شیاف نیز استفاده میشود.) قرص دیازپام به صورت 2 ، 5 و 10 میلی گرمی است و شیاف آن به دو صورت 2.5 و 5 میلی گرمی تولید میشود.
در ادامه و در سایت بیمارسلامت به برسی کلیه موارد مصرف، منع مصرف، تداخلات دارویی، نحوه و مقدار مصرف و عوارض جانبی دیازپام میپردازیم.

قرص، شیاف و آمپول دیازپام برای چیست/ موارد مصرف

به طورکلی این دارو میتواند برای اختلالات اضطرابی، بی خوابی، صرع و تشنج، اسپاسم های شدید عضلانی، ترک الکل و پرخاشگری مناسب باشد. معمولا آمپول دیازپام ( 10 میلی گرمی) برای موارد حاد و اورژانسی مانند تشنج، پرخاشگری بیماران اعصاب و روان، اسپاسم های عضلانی حاد و دردناک استفاده میشود. گاهی از آمپول این دارو برای کنترل صرع و پیشگیری از وقوع مجدد تشنج به صورت عضلانی استفاده میشود. قرص های دیازپام 2 ، 5 و 10 میتواند برای اختلالات خواب، صرع، اضطراب های شدید که به سایر داروها پاسخ ندهد استفاده میشود. به ندرت از قرص این دارو برای دیستونی ( نوعی اختلال عصبی_ عضلانی ) استفاده میشود. شیاف دیازپام سرعت جذب نسبتا سریعی دارد و برای استفاده در موارد حاد که امکان استفاده از آمپول فراهم نباشد استفاده میشود.

نکته: سرعت جذب عضلانی آمپول دیازپام از سرعت جذب قرص این دارو نیز کمتر است. و بیش از 12 ساعت زمان لازم است که به صورت کامل جذب شود.

موارد منع مصرف

تمامی اشکال دیازپام( قرص، آمپول و شیاف) در مورد زیر منع مصرف کامل دارد:

• • زنان باردار

• • میاستنی گراویس( نوعی بیماری خود ایمنی با اثرات عصبی عضلانی)

• • آب سیاه ( گلوکوم)

• • نوزادان

• • بیماران مبتلا به آپنه تنفسی( قطع تنفس برای مدت کوتاه)

علاوه بر موارد بالا دیازپام باید در بیمارانی با سابقه اعتیاد، افسردگی و افکار خودکشی، اختلالات کلیوی و کبدی و سالمندان با احتیاط مصرف شود.

تداخلات دارویی

برخی از داروها بر نحوه عملکرد دیازپام تأثیر می گذارند و احتمال بروز عوارض جانبی را افزایش می دهند. مهمترین داروهایی که میتواند با مصرف دیازپام تداخل داشته باشند شامل موارد زیر است:

• • داروهای ضد قارچ دسته آزول: مانند فلوکونازول و کتوکونازول

• • برخی از آنتی بیوتیک ها شامل ریفامپیل، آزیترومایسین و اریترومایسین و ایزونیازید

• • داروهای ضد تشنج

• • مسکن های قوی از جمله کدئین، مورفین، فنتانیل و …

• • آنتی هیستامین های خواب آور قوی مانند کلرفیرامین و پرومتازین( باعث افزایش اثر دیازپام میشود و باید با احتیاط مصرف شود.)

• • لوودوپا ( ضد پارکینسون )

• • فنی توئین ( ضد تشنج)

تداخلات دارویی دیازپام عمدتا خود را به شکل افزایش یا کاهش اثر سایر دارو ها نشان میدهد. لذا عوارض و خطر مسمومیت های دارویی را افزایش میدهد.

نحوه و مقدار مصرف دیازپام

نحوه مصرف این دارو بسته به فرم دارو متفاوت است. آمپول دیازپام عمدتا به صورت وریدی و بدون رقیق کرد و به صورت آهسته ( بیش از 2 دقیقه ) تزریق میشود. رقیق کردن میتواند موجب رسوب دارو داخل سرنگ شود. آمپول دیازپام را میتوان به صورت عضلانی نیز تزریق کرد که به علت جذب آهسته آن ، اثرات آرام بخشی و خواب آوری کمی ایجاد میکند و برای پیشگیری از بروز تشنج استفاده میشود. در برخی شرایط میتوان این آمپول را با سرنگ بدون نیدل (بدون سوزن) وارد مقعد کرد و آن را داخل مقعد تزریق نمود.
قرص های دیازپام تنها به صورت خوراکی قابل استفاده است و شیاف این دارو نیز تنها به صورت مقعدی استعمال میشود. در کودکان نوع خاصی از این دارو ( پماد مقعدی) وجود دارد که همانند شیاف استعمال میشود.( وارد مقعد میگردد.)

مقدار صحیح مصرف دیازپام بسته به نوع مشکل و بیماری از قرار زیر میباشد

• • اضطراب های شدید یا نسبتا شدید: معمولا از قرص دیازپام 2 سه بار در روز استفاده میشود. در صورت عدم دستیابی به پاسخ درمان ی از قرص های 5 یا 10 میلی گرمی سه بار در روز استفاده میشود.

• • مشکلات خواب (مرتبط با اضطراب) : معمولا از قرص های 5 یا 10 میلی گرمی ، یک بار در روز قبل از خواب استفاده میشود.

• • برای درمان تشنج: برای تشنج در بزرگسالان معمولا از آمپول دیازپام به صورت عضلانی استفاده میشود. ابتدا یک آمپول تزریق میشود و در صورت عدم قطع تشنج سه دقیقه بعد یک امپول دیگر تزریق میکنند. در کودکان مقدار این آمپول بسته به سن کودک ممکن از 1 میلی گرم تا 5 میلی گرم متفاوت باشد.

• • پیشگیری از تشنج : برای کنترل صرع و پیشگیری از تشنج از آمپول دیازپام عضلانی یا قرص این دارو به میزان 2 تا 10 میلیگرم دو الی چهار بار در روز استفاده میشود. در کودکان بزگتر از 6 سال 1 الی 2.5 میلی گرم به صورت خوراکی 2 تا 4بار در روز استفاده میشود.

• • اسپاسم عضلانی : در بزرگسالان 2 تا 5 میلی گرم دو الی سه بار در روز. در کودکان 1 میلی گرم( نصف یک قرص دیازپام 2) هر 12 ساعت یکبار.

عوارض جانبی دیازپام

شایع ترین عوارض جانبی این دارو شامل بی حالی، خواب آلودگی، لرزش دست ها، خارش پوست، یبوست، تاری دید، خشکی دهان و اختلال در تمرکز است که در اوایل درمان مشاهده میشود.( بیشتر این عوارض پس از چند روز یا چند هفته از بین میروند.) سایر عوارض جانبی دیازپام شامل موارد زیر است:

• • لرزش کره چشم ( نیستاگموس)

• • دیسکنزی دیررس ( نوع اختلال عصبی عضلانی است)

• • سکسکه و گلو درد

• • بی اختیاری یا احتباس ادرار

• • پرخاشگری متناقض

• • اختلالات کبدی و یرقان ( در اثر مصرف طولانی مدت یا مصرف مقادیر زیاد دیازپام)

• • افزایش خطر عفونت های بافتی ( در اثر مصارف طولانی مدت ایجاد میشود.)

وضعیت مصرف دیازپام در بارداری و شیردهی

دیازپام میتواند از جفت عبور کند لذا در دوران بارداری ممنوع است و میتواند باعث ایجاد نواقص مختلفی در جنین شود.( رده C یا D )
این دارو همچنین میتواند در شیرمادر ترشح شود لذا مصرف آن در دوران شیردهی نیز توصیه نمیشود.

.

سایر داروها

• • کلونازپام

• • آلپرازولام

• • کلردیازپوکساید

• • میدازولام

• • لورازپام

• • اگزازپام

.

پایان مقاله
ناشر: سایت بیمار سلامت
با تشکر از گروه مطالعاتی و تحقیقاتی هیرو