سرترالین یک دارو ضد افسردگی از دسته SSRIs میباشد که عمدتا به صورت قرص های 25 ، 50 و 100 میلی گرمی تولید میشود. از این دارو علاوه بر درمان افسردگی برای اختلالات وسواس فکری، پانیک و استرس پس از سانحه نیز استفاده میشود. مهمترین عوارض جانبی سرترالین مانند سایر هم خانواده هایش شامل اختلال در انزال در مردان، کاهش میل جنسی ، اختلال در عادت ماهیانه در بانوان است. تعریق، تپش قلب و لرزش دست نیز از جمله سایر عوارض رایج سرترالین میباشد. اثر این دارو مانند بسیاری از داروهای ضد افسردگی دیگر با کندی شروع میشود و گاهی حتی تا 14 روز زمان لازم دارد. برای تثبیت اثر، لازم است دارو برای مدت بیش از 3 ماه استفاده شود.
در ادامه و در سایت بیمار سلامت به برسی موارد مصرف، منع مصرف، تداخلات دارویی، عوارض و ابهام زدایی در مورد سرترالین میپردازیم.
سرترالین برای چیست/ موارد مصرف
این دارو یکی از داروهای دسته SSRIs است که عمدتا برای درمان افسردگی استفاده میشوند. سرترالین را علاوه بر افسردگی میتوان برای اختلال وسواس فکری، اختلال پانیک، هراس اجتماعی، زود انزالی و استرس پس از سانحه (PTSD) نیز استفاده میشود. بزرگترین مزیت داروهای SSRIs از جمله خود سرترالین تداخلات دارویی و عوارض کمتر و تحمل بهتر نسبت به سایر داروهای ضد افسردگی قدیمی تر است. این داروها بسته به هدف درمانی میتوانند به تنهایی یا با سایر داروها استفاده شوند. بیش از 50% داروهایی که برای درمان افسردگی استفاده میشوند از این خانواده میباشد.
موارد منع مصرف
مصرف سرترالین در دوران بارداری منع مصرف نسبی دارد و مصرف آن در دوران بارداری توصیه نمیشود.( مگر آنکه با مشورت پزشک زنان همراه باشد.) این دارو در بیمارانی که افکار خودکشی دارند و همچنین در بیمارانی که مشکلات حاد کلیوی و کبدی دارند با احتیاط مصرف شود. مصرف سرترالین تا دو هفته پس از مصرف داروهای دسته منوآمینوکسیداز ها ( MAO) از جمله سلژیلین ممنوع است.
تداخلات دارویی
مهمترین تداخلات دارویی سرترالین داروهای MAO از جمله سلژیلین و موکلوبماید است. این تداخل دارویی میتواند باعث کلاپس عروق، افت شدید فشار خون و مشکلات قلبی حاد شود. از جمله تداخلات دیگر سرترالین میتوان به وارفارین، کاربامازپین ، دیازپام، سایمتدین و الکل اشاره کرد.
مقدار مصرف سرترالین
این دارو تنها به صورت قرص های 25 ، 50 و 100 میلی گرمی تولید میشود. مقدار معمول مصرف سرترالین 50 میلی گرم در روز است که به صورت تک دوز( یک بار در روز) مصرف میشود. حد اکثر دوز مجاز برای این دارو 150 میلی گرم است که به صورت یک بار در روز مصرف میشود.( دوز های بیشتر از 100 میلی گرم نباید برای بیشتر از سه ماه ادامه یابد.) در زمان شروع درمان معمولا از نصف یا یک چهارم قرص سرترالین 50 استفاده میشود و مقدار آن را طی یک هفته به یک قرص کامل افزایش میدهند. زمان خاصی برای مصرف این دارو وجود ندارد برخی منابع مصرف صبحگاهی و برخی بعد از ظهر را برای مصرف سرترالین مناسب میدانند.( اما در هر صورت بهتر است سر یک ساعت خاص و طبق یک روتین مصرف شود.)
وضعیت مصرف سرترالین در بارداری و شیردهی
این در رده C بارداری قرار دارد و شواهدی وجود دارد که نشان میدهد در برخی موارد سرترالین باعث ایجاد اختلالات قلبی در جنین میشود. با این وجود ممکن است در مواردی که افسردگی طی دوران بارداری تشدید شود از یک داروی ضد افسردگی و حتی خود سرترالین استفاده شود. ( در مورد آن با پزشک خود مشورت کنید.)
سرترالین میتواند در شیر مادر ترشح شود اما مقدار آن جزئی است. لذا بسته به شرایط روحی مادر و شرایط جسمی کودک ممکن است طی دوران شیردهی نیز تجویز شود.( میتوان برای اطمینان بیشتر شیردهی را قطع کرد اما بهتر است در مورد آن با پزشک خود مشورت کنید.)
عوارض جانبی سرترالین
در کنار تمامی مزیت ها و برتری هایی که سرترالین نسبت به بسیاری دیگر از داروهای حوزه روان پزشکی دارد، اما همچنان میتواند عوارض جانبی نیز داشته باشد. مهمترین عوارض جانبی این دارو در کاهش میل جنسی، اختلال انزال در مردان و برهم خوردن نظم قاعدگی در زنان است. این دارو میتواند انزال در مردان را به تاخیر بیندازد که برخی اوقات از این عارضه به عنوان یک گزینه درمانی در افرادی که زود انزالی دارند استفاده میشود. سایر عوارض جانبی سرترالین شامل موارد زیر است:
- تپش قلب ( شایع است)
- تعریق و لرزش دست( نسبتا شایع است و در اوایل درمان مشاهده میشود.)
- بی قراری و بی خوابی( در اوایل درمان و در برخی افراد دیده میشود)
- بی اشتهایی ( در برخی موارد افزایش اشتها)
- حالت تهوع ( معمولا در اثر مقادیر زیاد دارو مشاهده میشود.)
- تغیرات وزن ( معمولا به شکل کاهش وزن خود را نشان میدهد ولی در برخی موارد باعث افزایش وزن میشود.)
- سوزش سردل
- خارش پوست
- اسهال یا یبوست ( شایع نیست)
- درد عضلات ( شایع نیست)
- افت فشار خون( در برخی از افراد و در اوایل درمان یا در اثر مصرف مقادیر زیاد دارو مشاهده میشود.)
به طور کلی عوارض جانبی سرترالین در اکثر اوقات جدی نیستند و بسیاری از آنها در روز های ابتدایی درمان مشاهده میشوند. داروهای دسته SSRIs از جمله خود سرترالین به علت عوارض جانبی کمتر، تحمل بهتر و وابستگی کمتر نسبت به سایر داروهای ضد افسردگی به نوعی انقلابی در زمینه درمان این اختلال به حساب میاید. ( بیش از 50% داروهای ضد افسردگی که در دنیا مصرف میشود از نوع SSRIs هستند.) در ادامه به ابهام زدایی و پاسخ های متداول در مورد سرترالین میپردازیم.
ابهام زدایی در مورد سرترالین
متاسفانه تفکر بسیار منفی نسبت به داروهای حوزه روان پزشکی وجود دارد. این موضوع باعث میشود که برخی از افراد این دارو ها را به عنوان چاه بدون انتها، عوارض بی پایان و … معرفی میکنند. بله هر دارویی میتواند عوارض گوناگونی داشته باشد و سرترالین نیز از این قضیه مستثنی نیست. اما زمانی که یک دارو برای یک بیماری یا اختلال تجویز میشود تمامی عوارض و منافع آن سنجیده میشود. براساس تجربه ما طی سال های کاری در حوزه های مختلف پزشکی و مشاهده منافع و عوارض روش های درمانی مختلف، عدم رسیدگی و درمان به موقع مشکلات روان شناختی میتواند بسیار مضر تر از عوارض داروها باشد. از طرفی دیگر داروهای جدید تر مانند سرترالین دارای عوارض بسیار محدودتر از بسیاری از داروهایی است که در جامعه به عنوان معجزه، شفا، آب روی آتش و … معرفی میشود.
سوالات متداول:
- آیا سرترالین لاغر میکند؟
یکی از عوارض احتمالی این دارو کاهش اشتها و کاهش وزن است. اما در برخی از اوقات نیز باعث افزایش ولع و افزایش وزن میشود.
- آیا سرترالین لاغر میکند؟
- آیا سرترالین مخدر است؟
خیر. این دارو فاقد هرگونه اجزاء یا ترکیبات مخدر است. مکانیسم اثر این دارو مهار باز جذب سروتونین و کاهش تجزیه آن است.( کمبود و کاهش سروتونین یکی از اصلی ترین یافته های آزمایشگاهی در افسردگی است.)
- آیا سرترالین مخدر است؟
- آیا سرترالین خواب آور است؟
در بیشتر موارد این دارو باعث کاهش میزان خواب شبانه روزی و در برخی موارد بی خوابی میشود. اما در برخی از افراد نیز ممکن است باعث بی حالی و خواب آلودگی شود.
- آیا سرترالین خواب آور است؟
- آیا سرترالین اعتیاد آور است؟
مطابق مطالعات انجام شده مصرف طولانی مدت این دارو( مثلا چند ماه.) و سپس ترک ناگهان آن میتواند علائم جزئی از سندرم محرومیت( ترک یا خمار) ایجاد کند. مهمترین علائم و عوارض ترک ناگهانی سرترالین شامل سرگیجه، تپش قلب، بی خواب و اضطراب است که با شدت ملایم یا خفیف بروز میکند. ( برخی از پزشکان این علائم را مرتبط با بازگشت علائم افسردگی و اضطراب پیش از شروع مصرف سرترالین میدانند.)
- آیا سرترالین اعتیاد آور است؟
سایر داروهای مشابه
- فلوکسیتین
- فلووکسامین
- پاروکستین
- داپوکستین
- اس سیتالوپرام
پایان مقاله
ناشر: سایت بیمارسلامت
با تشکر از گروه مطالعاتی و تحقیقاتی هیرو
