پردنیزولون یکی از دارو های دسته کورتیکواستروئید های میباشد. این دسته دارویی در بین عموم به کورتون ها معروف هستند. معروف ترین داروی این دسته هیدروکورتیزون است. پردنیزولون در واقع یکی از مشتقات هیدروکورتیزون میباشد ولی 5 برایر از آن قوی تر است. این دارو ها برای درمان التهاب، سرکوب سیستم ایمنی و در برخی موارد مثل سردرد های خوشه ای برای کاهش درد استفاده میشوند.
موارد مصرف پردنیزولون
به طور کلی این دارو برای جلوگیری از التهاب های پس از جراحی، سرکوب سیستم ایمنی در بیماری های خود ایمنی نظیر لوپوس و کاهش التهاب عصب و بافت استفاده میشود. مهمترین موارد مصرف پردنیزولون شامل موارد زیر است:
- آرتریت رماتوئید
- کاهش التهاب پس از عمل( مثلا پس از عمل بینی)
- لوپوس
- التهاب دیسک های کمری
- پمفیگوس
- لوسمی لنفوبلاستیک
- آسم
- سردرد خوشه ای
- دیسک کمر
- کمر درد ناشی از التهاب دیسک و التهاب سیاتیک
- فلج بل
- آلرژی
- تروما های وارده به چشم
- التهاب قرنیه
- پس از عمل آب مروارید
- بیماری آدیسون
- التهاب عصب تریژمینال
- و ..
برای برخی بیماری های تنفسی نظیر آسم از اسپری های تنفسی و آیروسل های پردنیزولون استفاده میشود. به منظور کاهش التهاب سیاتیک و دیسک کمر معمولا از آمپول این دارو استفاده میشود. برای درمان التهاب قرنیه و پس از عمل آب مروارید ممکن است از قطره چشمی این دارو استفاده شود. در آرتریت رماتوئید ممکن است از آمپول پردنیزولون به صورت عضلانی و یا داخل مفصلی استفاده شود. قرص این دارو ممکن است برای لوپوس ، سردرد خوشه ای و یا فلج بل استفاده شود.
نحوه مصرف
اگر این دارو به صورت تک دوز باشد بهترین زمان مصرف آن اول صبح است. پردنیزولون در بیماری های مختلف ممکن است به صورت های مختلف تجویز شود. برای درمان آرتریت روماتوئید ممکن است دوز ها 5 تا 10 میلی گرم در روز تجویز شود. در درمان فلج بل معمولا از قرص پردنیزولون 5 میلی گرمی و یک بار در روز استفاده میشود. برای جلوگیری از التهاب و یا کاهش التهاب بعد از عمل جراحی ممکن است یک دوز آمپول 40 میلی گرم به صورت عضلانی تجویز شود و سپس به مدت چند روز از قرص پردنیزولون 5 میلی گرمی استفاده شود. در سردرد خوشه ای این دارو ممکن است به صورت قرص یا آمپول برای یک دوره کوتاه تجویز شود. پس از عمل جراحی آب مروارید از قطره چشمی پردنیزولون استات استفاده میشود. پماد این دارو نیز ممکن است در برخی بیماری های پوستی تجویز شود.
منع مصرف متیل پردنیزولون
- دیابت: این دارو میتواند باعث بالا رفتن قند خون شود لذا در بیماران دیابتی باید با احتیاط مصرف شود.
- سل: در بیماران مبتلا به سل نباید به صورت طولانی از پردنیزولون استفاده شود. زیرا میتواند سبب عود بیماری شود.
- نارسایی کلیه
- کم کاری تیروئید
- پرکاری غده آدرنال
- فشار خون
- پوکی استخان: استفاده از کورتن ها از جمله پردنیزولون در بیماران دچار پوکی استخوان ممنوع است.
- زخم های گوارشی
- اختلالات انعقادی
- سیروز کبدی
- نارسایی قلبی
- عفونت سیستمیک فعال: استفاده از پردنیزولون و سایر کورتن ها در افرادی که عفونت خون و یا عفونت های گسترده دارند ممنوع است.
- بارداری: این دارو در طی دوران بارداری منع مصرف دارد و میتواند باعث ایجاد بیماری شکاف کام در جنین شود.)
لازم به ذکر است استفاده از پردنیزولون و سایر کورتن ها میتواند عوارض فراوانی داشته باشد لذا طول درمان با این دارو ها باید در حداقل ممکن باشد. درصورتی که فرد به صورت طولانی از این دارو ها استفاده میکند نباید مصرف آن به طور ناگهانی قطع شود. درمان با پردنیزولون باید با حداقل دوز شروع شود. باید توجه داشت این دارو به صورت پماد نیز قابلیت جذب بالایی دارد و استعمال آن در قسمت هایی که پوست نازک دارد باید با احتیاط همراه باشد.( مثل زیر بغل و کشاله ران). از استماع پماد پردنیزولون روی پوست خیس و مرطوب خود داری کنید.
عوارض جانبی پردنیزولون
- افزایش قند خون
- افزایش فشار خون
- آب مروارید( درصورت مصرف طولانی مدت قرص و آمپول پردنیزولون ایجاد میشود.)
- سرگیجه
- بی خوابی
- گلوکوم( آب سیاه)
- پوکی استخوان ( درصورت مصرف طولانی مدت ایجاد میشود.)
- تشنج
- چاقی
- ضعف عضلانی
- بی نظمی قاعدگی
موارد بالا مهمترین عوارض جانبی پردنیزولون میباشند. برخی از این عوارض فقط در صورت مصرف طولانی مدت این دارو ایجاد میشود به عنوان مثال آب مروارید و یا دیابت ممکن است در اثر مصرف طولانی مدت این دارو که معمولا برای درمان نارسایی های غدد آدرنال یا لوپوس سیستمیک استفاده میشود ایجاد شود.
توجهات لازم در مصرف دارو
آمپول پردنیزولون باید در عضله گلوتئال و به صورت عمیق تزریق شود.( تزریق عمقی در عضله باسن)
در صورت تزریق وریدی این دارو باید به آهستگی و در طی بیشتر از یک دقیقه انفوزیون شود.
در صورت امکان و کاهش عوارض میتوان دارو را به صورت یک روز در میان استفاده کرد.
اگر فرد مبتلا به دیابت است باید به دقت قند خون وی چک شود. ( ترجیحا هر 6 ساعت یک بار)
تفاوت پردنیزولون و پردنیزون
پردنیزون یک داروی مشتق یافته از کورتیزون است.( کورتیزون در کبد به هیدروکرتیزون تبدیل میشود.) و پردنیزولون در واقع مشتق یافته از هیدروکورتیزون است. لازم به ذکر میباشد هیدروکرتیزون میتواند باعث احتباس آب و الکترولیت شود اما پردنیزون و پردنیزولون نسبت به هیدروکورتیزون کمتر باعث احتباس آب و الکترولیت میشوند. ( در واقع این دارو های مشتق یافته نسبتا عوارض کمتر و تاثیر گزاری بیشتری دارند.)
تفاوت پردنیزولون و پردنیزولو ن استات
مهمترین تفاوت این دو دارو شروع اثر آنها است. استات میتواند شروع اثر پردنیزولو ن را افزایش دهد و در صورت نیاز به تاثیر فوری دارو، نباید از پردنیزولون استات استفاده کرد.
پایان
در صورت تمایل میتوانید در شبکه های اجتماعی مارا دنبال کنید
ناشر سایت بیمار سلامت
با تشکر از گروه تحقیقاتی و مطالعاتی هیرو
