کتوکونازول یکی از داروهای ضد قارچ است که به صورت موضعی ( شامپو و محلول و پماد) و خوراکی ( قرص) استفاده میشود. این دارو میتواند در درمان بیماری های قارچی پوست، واژن، دستگاه گوارش، دستگاه ادراری و …. موثر باشد. اما به علت عوارض عمومی زیاد معمولا فقط در درمان بیماری های قارچی خارجی( پوست )استفاده میشود. در فرم های موضعی کتوکونازول ( شامپو و پماد) عوارض جانبی بسیار محدود و شامل خارش و قرمزی پوست دارند. اما فرم خوراکی آن میتواند عوارض مختلفی از جمله التهاب کبد، افزایش پتاسیم خون، کاهش سنتز ویتامین دی ایجاد میکند.
در ادامه و در سایت بیمار سلامت به برسی تمامی موارد مصرف، منع مصرف، تداخلات دارویی، عوارض جانبی و نحوه و مقدار مصرف شامپو، پماد و قرص کتوکونازول میپردازیم.
کتوکونازول برای چیست / موارد مصرف
این دارو عمدتا برای درمان عفونت های قارچی، مخصوصا عفونت ها و بیماری های ناشی از کاندیدیازیس مورد استفاده قرار میگیرد. اما گاهی برای کنترل بلوغ زود رس در پسرها و سندرم کوشینگ نیز استفاده میشود. به طور کلی از شامپو و پماد کتوکونازول در بیماری های زیر که منشا قارچی داشته باشند استفاده میشود:
-
- کچلی ( تینه آ کاپیتیس )
- شوره سر
- خارش واژن و مهبل
- درماتیت سبورئیک
-
از قرص نیز کتوکونازول برای درمان عفونت های قارچی داخلی، مخصوصا عفونت های ناشی از کاندیازیس، از جمله عفونت واژن، عفونت ادراری، برفک دهان، عفونت قارچی مری و مننژیت قارچی استفاده میشود.
موارد منع مصرف
استفاده از شامپو، قطره و پماد های کتوکونازول برای همه قابل استفاده است و منع مصرف خاصی ندارد. اما فرم خوراکی آن در زنان باردار، افرادی با بیماری های حاد کبدی و کلیوی منع مصرف دارد.
تداخلات دارویی
اشکال موضعی این دارو تداخلات خاصی ندارند اما باید به تنهایی و پس از شستن و خشک کردن پوست، استعمال گردند. اما اشکال خوراکی کتوکونازول (قرص و کپسول) با داروهای زیر تداخل دارد:
-
- کالشیسین ( داروی ضد نقرس)
- ایندیناویر ( داروی ضد ویروس برای درمان HIV است.)
- سیکلوسپورین ( برای جلوگیری از رد پیوند استفاده میشود.)
- رانیتیدین، سایمتیدین، فاوموتیدین و …
-
نحوه و مقدار مصرف کتوکونازول
نحوه مصرف این دارو به فرم دارو بستگی دارد. و از قرار زیر است
-
- شامپو کتوکونازول را میتواند پس از خیس کرد ناحیه مورد نظر روی ناحیه بریزید و تاز زمانی که کاملا کف کند ماساز دهید و پس از 3 الی 5 دقیقه ناحیه را کاملا بشیوید.( از پخش کردن شامپو به سایر نقاط بدن خوداری کنید. در صورت امکان، پس از استعمال دارو و شستن آن، سایر قسمت های بدن را نیز بشورید.)
- پماد، کرم و قطره کتوکونازول: برای استفاده از پماد، محلول، کرم و قطره این دارو لازم است ابتدا ناحیه مورد نظر شیو شود. قبل از هر بار استعمل دارو باید ناحیه کاملا شسته شود و پس از خشک کرد کامل دارو را روی محل مورد نظر بمالید. دارو میتوان تا استعمل بعدی ( یک الی دو بار در روز) روی ناحیه باقی بماند.
- قرص کتوکونازول: قرص های این دارو در دوز های 200 میلی گرمی تولید میشود که معمولا هر 8 ساعت یکبار باید استفاده میگردد.
-
طول درمان با کتوکونازول بستگی به نوع بیماری دارد و میتواند از یک الی 4 هفته متغیر باشد.
عوارض جانبی کتوکونازول
عوارض این دارو کاملا با فرم دارو و روش استفاده از آن ارتباط مستقیم دارد. اشکال موضعی کتوکونازول عوارض خاصی ندارد و فقط ممکن است در برخی موراد باعث قرمزی و خارش پوست شود.( به ندرت ممکن است باعث حساسیت های پوستی شدید و ایجاد تاول در ناحیه شود.)
اشکال خوراکی کتوکونازول میتواند عوارض مخلفی ایجاد که شایع ترین آنها شامل؛ تهوع، استفراغ، یبوست درد های شکمی، خشکی دهان و تغیر رنگ زبان میباشد. اما ممکن است عوارض جانبی زیر را نیز در پی داشته باشد که معمولا در اثر مصارف طولانی مدت دیده میشود:
-
- ژنیکوماستی در مردان( بزرگ شدن و دردناک شدن سینه ها)
- اختلال در عملکرد کلیه ها و کبد
- کاهش ساخته شدن ویتامین D فعال
- کاهش ساخت کورتیزول و هیپوآلدسترونیسم
- التهاب کبد
- افزایش احتمال ابتلا به شکستی استخوان ( در ارتباط با کاهش جذب کلسیم و پوکی استخوان)
- افزایش تری گلیسیرید ( چربی خون)
- کاهش تعداد پلاکت ها
-
وضعیت مصرف در بارداری و شیردهی
استفاده از اشکال موضعی کتوکونازول در دوران بارداری و شیردهی قابل استفاده است اما فرم خوراکی آن در رده D داروهای بارداری میباشد و منع مصرف کامل دارد اما میتواند در دوران شیردهی استفاده شود.
توجهات و توصیه های درمانی
- تستهای فعالیت کبدی AST-ALT ،آلکالین فسفاتاز و بیلی روبین، باید قبل از شروع درمان و حداقل هرماه در سراسر درمان انجام شوند.
- برای کاهش عوارض گوارشی میتوانید قرص های کتوکونازول را با غذا مصرف کرد.
- مصرف فرم های خوراکی این دارو در ابتدای درمان مخصوصا در بانوان باعث ایجاد خواب آلودگی و بی حالی شود. لذا تا مشخص شدن عوارض این دارو از انجام کارهایی که نیازمند هوشیاری کامل است خودداری کنید
- دروه درمانی کتوکونازول باید کامل شود لذا صرفا با از بین رفتن علائم بیماری نباید مصرف دارو را قطع کنید.( مصرف دارو باید تا زمانی که نتیجه آزمایشات و کشت منفی شود، ادامه یابد)
سایر داروهای مشابه
پایان مقاله
ناشر: مجله پزشکی بیمارسلامت
