به حملات تشنجی بیشتر از دو بار در طول یک بازه زمانی کوتاه صرع میگویند. تشنج به علت فعالیت غیر منظم و ناگهانی سلول های مغز و در پی آن تخلیه الکتریکی ناگهانی و نامنظم این سلول ها ایجاد میشود. این حالت میتواند به یک بیماری مزمن( پایدار) تبدیل شود. این بیماری در کودکان بیشتر دیده میشود که با افزایش سن معمولا بهبود میابند.
علت ها و عوامل زیادی در ایجاد صرع تاثیر گذارند از جمله؛ ضربه به سر ، تب، برخی بیماری های عفونی، تومور ها و… این بیماری میتواند علائم جزئی مانند خیره شدن ناخود آگاه و علائم شدیدی مانند از دست دادن هوشیاری و حرکات لرزشی و غیر ارادی در تمام بدن ، داشته باشد.
در ادامه برای برسی دقیق تر این بیماری و آشنایی با علائم، علت ها، درمان ها، عوارض و سوالات متداول در مورد صرع با سایت بیمار سلامت همراه باشید.
علائم صرع
علائم صرع برحسب ناحیه در گیر در مغز میتواند متفاوت باشد. این علائم میتوانند خود را به صورت تشنج و یا غش کردن نشان دهند. این تشنج گاه میتواند بسیار خفیف بوده و تنها به رعشه های بسیار جزئی و خیره شدن چشم ها خلاصه شود. و گاه میتوان با کاهش سطح هوشیاری برای بیشتر از 30دقیقه همراه باشد.
این بیماری به طور کلی شامل نشانه های زیر است :
- سفتی غیر ارادی و ناگهانی عضلات بدن یا لرزش بدن
- کاهش سطح هوشیاری و حتی بیهوشی با یا بدون لرزش بدن
- خیره مانده غیر ارادی چشم ها به طوری که فرد قصد خیریه شدن روی شی خاصی را نداشته باشد.( این حالت با در فکر فرو رفتن فرق دارد و خود فرد تفاوت آن با در فکر فرو رفتن را حس میکند
تشنج شایع ترین علامت صرع است که میتواند دو طرفه و یا یک طرفه باشد. این بیماری در کودکان شایع تر است زیرا مغز آن ها در برابر عوامل ایجاد کننده آن حساس تر است. در بسیاری از کودکان مبتلا به صرع با بالا رفتن سن، تعداد و شدت حملات تشنجی رو به کاهش و بهبودی میگذارد.
در زیر به ریسک فاکتور های ایجاد تشنج و صرع میپردازیم:
علت صرع
علت صرع را تا حد زیادی به ژنتیک ربط داده داند ولی در واقع علت اصلی این بیمار هنوز کاملا مشخص نیست. دانشمندان عوامل بسیاری را در افزایش شانس ابتلا به صرع را مشخص کرده اند. ازجمله:
- عفونت های مغزی مانند مننژیت
- تب بالا در کودکان
- ضربه های مغزی
- مواد مخدر (مانند ترامادول)
- مصرف الکل
- سکته مغزی
- تومور های مغزی
- فلج مغزی ( نوعی بیماری مادر زادی)
- نرسیدن اکسیژن به مغز
- افت قند خون بسیار شدید
همانطور که گفته شد علت صرع و تشنج ناشناخته است و ممکن است هیچکدام از موارد فوق در شخص دیده نشود. در 70 درصد موارد هیچ کدام از موارد فوق وجود ندارد. دانشمندان مهمترین عامل مرتبط با این بیماری را ژنتیک میداند. در صورت بروز تشنج برای یک بار شانس تکرار آن تا80درصد افزایش میابد و همانطور که در ابتدا گفته شد ، صرع در واقع همان حملات تشنجی مکرر است.
کنترل تب در کودکان، تجویز دارو های ضد تشنج در تمامی افرادی با آسیب های مغزی ، و خود داری از مصرف مواد مخدر و الکل مهمترین عامل در پیشگیری از این بیماری است.
در افراد بالای 65 سال مهمترین علت صرع سکته های مغزی است. اگر این سکته های باعث خونریزی در مغز شوند شانس ابتلا به این بیماری بسیار افزایش میابد و یکی از علل آن افزایش فشار داخل مغزی است.
انواع صرع
صرع بر اساس وسعت آن به انواع پارشیال و جنرال تقسم بندی میشود. صرع جنرال از نوع پارشیال شدید تر و وسیع تر است. در ادامه به برسی اختصاصی تر انواع صرع میپردازیم.
پارشیال
در صرع پارشیال ناحیه کوچکی از مغز در گیر است. علائم این حالت بستگی به ناحیه ی درگیر بستگی دارد. تفاوت بارز آن با صرع جنرال عدم وجود تشنج سیستماتیک (سراسری) بدن مشخص میشود. علائم آن میتواند شامل خیره شدن چشم ها، کاهش یا از دست دادن هوشیاری( غش)، و سفتی و لرزش نیمی از بدن باشد. همچنین این نوع صرع میتواند تنها علائمی مانند افزایش ضربان قلب، افزایش تعداد تنفس ، علائمی شبیه استرس ولی به صورت ناگهانی و بدون دلیل خواص باشد.( این حالت با دلهره فرق دارد و دلهره میتواند دلیل بیرونی داشته باشد مثلا استرس و یا نگرانی از چیزی).
جنرال
در صرع جنرال هردو نیم کره مغز درگیر میشود و علائم تشنج در این نوع بسیار بارز و شدید است. علائمی مانند لرزش تمامی بدن ، از دست دادن قدرت تکلم، قفل شدن فک، کاهش سطح هوشیار در این نوع صرع دیده میشود. در این حالت معمولا یک دوره خواب عمیق و طولانی و خستگی شدید پس از تشنج مشاهده میشود. در انظار عمومی این حالت را بیشتر به عنوان بیمار صرع میشناسند.
تقسیم بندی های دیگر
صرع برحسب شدت، به پنج دسته تقسیم میشود . این تقسیم بندی بسیار پیچه است و مطالعه آن برای افراد معمولی توصیه نمیشود. لازم به ذکر است که تقسیم بندی پنجگانه صرع بیشتر در در بین روانپزشک ها رواج دارد. و شامل صرع ابسنس ، تونیک ، کلونیک ، میوکلونیک و تونیک کلونیک است که در ادامه به برسی اختصاصی آن ها میپردازیم.
صرع ابسنس( غایب)
صرع ابسنس بیشتر در کودکان و با علائمی مانند خیره شدن چشم ها با لرزش لبها و از دست دادن قدرت تکلم دیده میشود. میتواند5تا10 ثانیه دوام داشته باشد.
تشنج تونیک
تشنج تونیک با علائمی چون؛ سفت و انقباض عضلات با یا بدون کاهش سطح هوشیاری مشخص میشود. این تشنج ها معمولاً در عضلات پشت، بازوها و پاهای اتفاق میفتد. فرد ممکن است در نتیجه این حالت بر زمین بیفتد.
تشنج کلونیک
تشنج کلونیک با حرکات مکرر یا تکرار شونده و تکان دهنده عضلانی همراه است. این تشنج ها معمولاً گردن، صورت و بازوها را درگیر می کنند.
تشنج میوکلونیک
این حالت با تشنج هایی شبیه کلونیک است ولی با شدت کمتر اتفاق میفتد.
تشنج های تونیک-کلونیک
تشنج های تونیک-کلونیک که قبلاً به عنوان تشنج گراند مال شناخته می شدند، شدیدترین نوع تشنج صرع هستند. و باعلائمی مانند از دست دادن هوشیاری ، لرزش شدید تمامی بدن ، عدم توانای در کنترل ادرار و مدفوع مشخص میشود.
درمان اکثر انواع صرع تقریبا یکسان است. در همه ی انواع صرع از دارو های ضد تشنج استفاده میشود. قدرت این دارو ها به شدت حملات تشنجی بستگی دارد.
درمان صرع
درمان صرع به دو نوع درمان جراحی و درمان دارویی تقسیم میشود. روش جراحی در درمان این بیماری بسیار نادر است و درمان دارویی رایج ترین نوع درمان میباشد.
درمان دارویی
درمان دارویی این بیماری شامل استفاده از داروهای ضد تشنج است. لازم به ذکر میباشد این بیماری درمان قطعی ندارد و این درمان ها فقط جهت پیشگیری از تشنج استفاده میشوند. از جمله این دارو ها میتوان فنیتوئین ، کاربامازپین ، کلونازپام ، رهاکین ،گاباپنتین، لاموتریژین ، توپیرومات و … اشاره کرد که در ادامه به نحوه مصرف و عوارض جانبی هرکدام از آنها میپردازیم:
فنی توئین
این دارو در پیشگیری از بروز تشنج در بیمارانی با صدمات مغزی بسیار پرکاربرد است. مصرف این دارو در افرادی با مشکلات قلبی باید با احتیاط مصرف شود. از جمله عوارض این دارو رشد بیش از حد لثه ها و حساسیت پوستی میباشد. فنی توئین با دارو های بسیاری تداخل دارد لذا از مصرف خودسرانه آن باید پرهیز شود.
رهاکین
یکی از دارو های پرکاربرد در کنترل تشنج است. رهاکین را برای درمان صرع های تونیک کلونیک ، ابسنس استفاده میکند. این دارو در کودکان زیر دو سال منع مصرف کامل دارد .رهاکین عوارضی ازجمله: خواب آلودگی، افزایش وزن، اسهال و… دارد. مصرف آن در زمان بارداری کاملا ممنوع است.
این دارو نیز به عنوان یک دارو ضد تشنج استفاده میشود. کلونازپام معمولا به صورت درمان ترکیبی برای درمان تشنج های جنرال و تونیک کلونیک ، همراه با سایر دارو های ضد تشنج نظیر کاربامازپین ، و فنیتوئین استفاده میشود(اگر چه مردم آن را به عنوان یک دارو خواب آورر میدانند.) کلونازپام در استفاده طولانی مدت میتواند باعث سرکوب مغز استخوان شود.
اتوسوکسیماید
این دارو برای صرع خفیف ( ابسنس یا غایب) بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد.
گاباپنتین
این دارو نیز بیشتر به عنوان یک مسکن شناخته میشود ولی در دسته دارو های ضد تشنج قرار دارد. این گاباپنتین بیشتر برای درمان صرع پارانشیال استفاده میشود ولی ممکن ست برای درمان سایر انواع این بیماری نیز به عنواع درمان کمکی به کار رود. گاباپنتین را میتوان به صورت کپسول های 100،300 و 400 میلی گرمی در دارو خانه ها تهیه نمود.
کاربامازپین
کاربامازپین یکی از دارو های اصلی در درمان صرع تونیک کلونییک و. صرع های کانونی است. این دارو معمولا به تنهایی تجویز میشود و نیازی به درمان های ترکیبی ندارد .از عوارض کاربامازپین میتوان به حساسیت پوستی، خواب آلودگی، سرکوب مغز استخوان اشاره کرد. این دارو نیز در بارداری باید با احتیاط مصرف شود.
لازم به ذکر است که در درمان صرع و کنترل تشنج ترجیحا از یک دارو استفاده میشود. زیرا مصرف همزمان چند دارو میتواند عواض و سمیت کبدی آنها را بالا ببرد.
درمان های جراحی
درمان های جراحی زمانی انجام میشوند که یک ضایعه مغزی مانند یک تومور یا وجود خونریزی در مغز مسبب صرع باشند. در موارد نادری نیز در حالت های بسیار شدید و غیر قابل کنترل تشنج ها که تهدید کننده حیات باشد از این روش ها استفاده میکنند. این درمان ها میتواند شامل روش های مختلف پرتو درمانی، ایجاد برش در ناحیه اتصال نیمکره های مغزی و یا برداشت کامل یک نیمکره باشد.
پرتو درمانی
پرتو درمانی برای از بین بردن تومور های مغزی یا وجود یک ناحیه مشخص و کوچک که باعث ایجاد حملات صرع شده است انجام میشود. در این روش میتوانند از چاقو های پرتوی گاما یا پرتو درمانی خارجی استفاده کنند.
همیسفرکتومی
در این روش یکی از نیمکره های مغز برداشته میشود. استفاده از این روش بسیار نادر و غیر معمول است.(فقط در موارد بسیار حاد استفاده میشود)
تحریک عصب واگ
در این روش نیز از طریق یک جراحی سر پایی در زیر پوست و زیر استخوان های ترقوه دو عدد الکترود قرار داده میشود که میتواند از طریق جریان الکتریکی سبب تحریک عصب واگ و کاهش شدت تشنج ها شود. متاسفانه این روش نیز درمان قطعی برای بیماری صرع نیست.
در درمان صرع مهمترین ، موثرترین و رایج ترین روش درمانی دارودرمانی است. درمان به وسیله دارو های ضد تشنج در 80 درصد بیماران کاملا میتواند تشنج را کنترل کند.
عوارض صرع
صرع میتواند عوارض مستقیم و. غیر مستقیمی ایجاد کند: مثلا آمار تصادفات در این افراد به میزان چشمگیری بیشتر از افراد معمولیه، احتمال امکان غرق شدن این افراد در استخر ها بیشتره و…ولی مهمترین عارضه صرع افسردگی میباشد. افراد مبتلا به این بیماری از احساس وابستگی به دارو های ضد تشنج، بیش نگرانی درمورد عواض دارو ها و افکار عمومی نسبت به خود احساس افسردگی دارند. در ادامه به برسی سوالات متداول در زمینه صرع میپردازیم.
سوالات متداول
سوالات زیادی در مورد صرع وجود دارد.از جمله اینکه آیا صرع درمان میشود؟ آیا افراد مبتلا به صرع مشکلی برای ازدواج نخواهند داشت؟ آیا این بیماری باعث مرگ میشود؟ و سوالات بسیار دیگری که در ادامه به آن ها پاسخ خواهیم داد:
آیا صرع درمان میشود ؟
طبق تحقیقات و آمار بسیاری از کودکانی که به صرع مبتلا هستند تا سن 15 سالگی یا کاملا درمان میشوند و یا بهبودی بسیاری حاصل میشود. در بسیاری از موارد دیده شده است ، افرادی که با دنبال کردن روند درمانی طی 5 سال گذشته حملات تشنجی نداشته اند بهبود یافته اند. اما همچنان خطر حملات تشنجی با احتمال بسیار کمتری وجود دارد.
آیا صرع باعث مرگ میشود ؟
اگر تشنج فرد بیشتر از 30دقیقه طول بکشد باید حتما به بیمارستان منتقل شود. اگر طول مدت تشنج از 30 دقیقه فراتر رود احتمالا به بیهوشی عمومی احتیاج خواهد بود. این وضعیت خطرناک و تهدید کننده حیات است. لازم به ذکر است که در زمان حملات تشنج فرد باید به پهلو خوابانده شود. این حالت به عدم ورود محتویات دهان به راه تنفسی کمک میکند.
آیا بیماران مبتلا به صرع میتوانند ازدواج کنند یا صاحب فرزند شوند ؟
درمورد ازدواج این افراد مشکلی نیست و همانطور که گفته شد این بیماری تا80درصد موارد با دارو درمانی کاملا کنترل میشود. اما در مورد بارداری این بیماران باید گفت این بیشتر دارو های ضد تشنج در دوران بارداری منع مصرف دارند. این موضوع بارداری بانوان مبتلا به صرع را به مخاطره می اندازد. اما در مردان بیشتر دارو ها مشکلی ایجاد نمیکنند. دارو های ضد تشنجی نیز وجود دارند که در دوران بارداری قابل استفاده هستند اما باید هم متخصص مغز و اعصاب و هم متخصص زنان در مورد اجازه ی مصرف این دارو ها و بارداری نظر واحد داشته باشند. از جمله این دارو ها میتوان به منیزیم سولفات اشاره کرد.( این دارو یک دارو بیمارستانی است)
گرد آورنده :گروه تحقیقاتی هیرو
تمامی حقوق معنوی و مادی این مطلب مربوط به سایت بیمار سلامت میباشد.
