بیماری پارکینسون چیست ؟

پارکینسون یا همان(PD) نوعی اختلال حرکتی عصبی است که موجب سختی در انجام فعالیت های روزمره و از کار افتادگی فرد میشود. در این بیماری سطح دوپامین به شدت پایین میاید. دوپامین ماده ای است که در سلول های خاکستری قاعده ایی مغز تولید میشود و موجب تسهیل انجام فعالیت های حرکتی میشود. پارکینسون در بین مردها بیشتر از زنان است و معمولا در دهه پنجم زندگی اولین علامت های آن ظاهر میشود. مطابق منابع( bruner sodars) حدود 1 درصد افراد بالای 65 سال به این بیماری مبتلا هستند.
علت بیماری پارکینسون تا به امروز هنوز نامعلوم است. ولی عواملی نظیر ژنتیک، ضربه های وارده به سر، برخی ویروس ها، استفاده طولانی از دارو های ضد روان پریشی را با این بیماری مرتبط دانسته اند.

علائم پارکینسون

علائم این بیماری معمولا علائم عصبی حرکتی است ولی گاها میتواند سایر سیستم های بدن مانند سیستم ادراری و گوارشی را نیز متاثر کند. به طور کلی علائم پارکینسون شامل موارد زیر است.

1. خشکی عضلات بدن: خشکی عضلات بدن میتواند در تمامی نقاط بدن مشاهده شود. و با علائمی مانند کاهش دامنه حرکتی و درد همراه است.
2. لرزش بدن: لرزش بدن یا همان (tremor) جز علائم کلاسیک پارکینسون است و در مانئ استراحت بیشتر مشاهده میشود.
3. یبوست: یکی از شایع ترین عوارض و علائم این بیماری است.
4. نا پایداری وضعیت بدن: این حالت با مشخصاتی مانند عدم تعادل، تلو تلو خوردن و خمیدگی گردن ودست و پاها مشاهده میشود.
5. صورتی شبیه ماسک: در بیماران مبتلا به PD ( پارکینسون ) چهره فرد کاملا بی تفاوت است گویی که فرد نه از چیزی خوشحال میشود و نه ناراحت. به این حالت صورت ماسکه میگویند.
6. آب ریزش از دهان
7. کاهش تعداد دفعات پلک زدن

شایع ترین علامت PD لرزش است و در 80 درصد بیماران مشاهده میشود. لازم به ذکر است نشانه های بیماری پارکینسون( PD ) زمانی ایجاد میشود که بیش از 60 درصد سلول های تولید کننده دوپامین از بین بروند. دوپامین در بدن میتواند باعث نرمی حرکات بدن ونیز برای تنظیم فشار خون( افزایش فشار خون در صورت نیاز) میشود. این ماده در سلول های قسمتی از مغز( عموما عقده های قاعدگی) تولید میشود. این ماده در مغز میتواند باعث حس لذت و پاداش شود کاهش سطح این ماده در مغز میتواند عوارضی مانند افسردگی را به همراه داشته باشد.

عوارض پارکینسون

عوارض این بیماری بیشتر به دنبال کاهش توانایی حرکتی و به دنبال آن بی تحرکی و … ایجاد میشود. به طور شامل موارد زیر است:

• یبوست: یکی از شایع ترین علائم و عوارض پارکینسون یبوست است.
• افزایش خطر عفونت ادراری: این بیماری میتواند سبب افزایش احتباس ادراری و به دنبال آن عفونت ادراری شود.
• شکنندگی پوست
• افسردگی: در اثر کاهش سطح دوپامین و نیز نارحتی به علت ناتوانی ایجاد میشود
• ضعف حافظه
• بی خوابی و گیجی میتواند در اثر مصرف های دارو های درمانی پارکینسون ایجاد شود.
• ناتوانی: در مراحل نهایی PD یا همان پارکینسون میتواند باعث از کار افتادگی و ناتوانی شود.

پارکینسون باعث اختلال در اعصاب حرکتی میشود و بر روی اعصاب حسی تاثیر چندانی ندارد. علت این بیماری هنوز کاملا شناخته شده نیست. اما عوامل بسیاری را در ایجاد آن دخیل دانسته اند.

علت پارکینسون

علت این بیماری را با عواملی مانند برخی عفونت ها، ژنتیک و ضربه به سر مرتبط دانسته اند. بر اساس نتایج تحقیقات مرکز تحقیقاتی pupmed مردان دو برابر زن ها به PD یا همان بیماری پارکینسون مبتلا میشوند. ولی روند این بیماری در مردان کندتر از زن ها است و به طور کلی مردها به دارو های ضد پارکینسون بهتر پاسخ میدهند. در ادامه به برسی تمامی عوامل دخیل در PD به طور اختصاصی میپردازیم

ژنتیک

یکی از عوامل دخیل در ابتلا به بیماری پارکینسون ژنتیک است. این عامل را مهمترین عامل برای ابتلا به این بیماری میدانند. البته لازم به ذکر است که ژن انتقال پارکینسون هنوز کاملا مشخص نیست. اما در صورت ابتلای یکی از اعضای خانواده به این بیماری احتمال ابتلای سایر اعضای خانواده افزایش میابد.

ضربه به سر

تروما های وارده به سر نیز به عنوان یکی از عوامل موثر با پارکینسون معرفی میشود. ضربه به سر میتواند احتمال سایر بیماری های مغزی نظیر آلزایمر را نیز افزایش دهد. به طور کلی تروما های سر به عنوان یکی از عوامل مهم در ایجاد بیماری های دژنراتیو( تخریب کننده) مغز شناخته میشود. برخی ورزش هایی مانند بوکس را در ایجاد این بیماری دخیل دانسته اند که علت آن ابتلای محمد علی کلی( یکی از اسطوره های ورزش بوکس) به پارکینسون بود. اما طبق تحقیقات ورزش بوکس باعث ابتلا به این بیماری نمیشود ولی ممکن است شانس ابتلا به آن را افزایش میدهد.

عفونت های مغزی

عفونت های مغزی نیز میتواند شانس ابتلا به بیماری های دژراتیو ( تخریبی) مغز از جمله آلزایمر و نیز پارکینسون را افزایش میدهد. گفته میشود که رابطه ای بین ویروس اپشتین بار و این بیماری ها وجود دارد.

عوامل محیطی دخیل در پارکینسون

طبق تحقیقات به عمل آمده در آمریکا در دهه اول قرن 21( حوالی سال های 206 به بعد) سموم آفت کش به عنوان یک عامل محیطی مهم در ایجاد پارکینسون شناسایی شد. طبق این آمار که نشان میدهد ابتلا به پارکینسون در آمریکا روبه افزایش است، برخی از سموم آفت کش با ابتلا به PD رابطه دارد. بر اساس این تحقیقات مصرف زیاد لبنیات، ابتلا به بیماری ملانوما، جراحت های مغزی با شانس ابتلا به بیماری پارکینسون در ارتباط هستند. و مصرف قهوه، ورزش شانس ابتلا به این بیماری را کاهش میدهند.

پیشگیری از بیماری پارکینسون

انجام ورزش و نوشیدن مواد غذایی حاوی کافئین را در پیشگیری از این بیماری و همچنین کند کردن روند بیماری دخیل دانسته اند. انجام ورزش ها منظم میتواند لرزش اندام ها را کندتر و به درمان کمک کند.

تشخیص بیماری

تشخیص بیماری براساس علائم بالینی و نیز روشی به نام pet قابل انجام است. به طور کلی اگر فردی از چهار علامت اصلی شامل کندی حرکات، لرزش بدن، سفتی عضلات، ناپایدار وضعیت بدن، دو علامت را داشته باشد مشکوک به بیماری پارکینسون است. همچنین برای تشخیص پارکینسون میتوانند دارو هایی نظیر کاربیدوپا-لوودوپا به بیمار بدهند. اگر پس از مصرف این دارو ها علائم بیماری بهبود یابد میتواند دلیلی دال بر وجود این بیماری باشد.

درمان پارکینسون

اگرچه این بیماری درمان قطعی ندارد اما دارو های بسیاری برای کنترل آن وجود دارد. دارو های این بیماری شامل دارو های ضد پارکینسون، آنتی کولینرژیک ها، دارو های ضد افسردگی و … هستند. برای درمان پارکینسون همچنین میتوانند از روش های جراحی نیز استفاده کنند ولی این روش عوارض زیادی دارد و استفاده از آن چندان شایع نیست. انجام ورزش های مختلف میتواند سیر بیماری را کند و نیز تاثیر دارو ها را بیشتر نماید همچنین افرادی که ورزش میکنند احتیاج کمتری به دارو های ضد افسردگی دارند. به طور کلی دارو های مورد استفاده در پارکینسون شامل موارد زیر است:

لوودوپا

لوودوپا یا همان دوپار یکی از اصلی ترین دارو ها برای درمان PD است. این دارو در مغز تبدیل به دوپامین میشود. دوپامین مستقیما نمیتواند از سد مغزی عبور کند لذا برای درمان پارکینسون از آن استفاده نمیشود. از عوارض لوودوپا میتواند به سردرد، سرگیجه و اختلالات خواب ، سراسیمگی و قرمز شدن رنگ ادرار اشاره کرد. تاثیر این دارو و به طور کلی تمامی دارو های ضد پارکینسون در اوایل دوره درمانی بیشتر است و رفته رفته تاثیر آن ها کاهش میابد.

شایع ترین عارضه این دارو دیس کینزی است که میتواند در بلند مدت و طی 5 تا 10 سال ایجاد شود. دیس کینزی به حرکات غیر ارادی اندام ها است. برای مقابله با دیس کینزی ممکن است دارو ها در فواصل زمانی مختلف قطع شوند و مجددا شروع شوند. از دیگر عوارض این د ارو میتوان به تغیرات خواب، گیجی و افسردگی اشاره کرد. این دارو گاها با دارو ی پرامی پکسول استفاده میشود که در موارد حاد پارکینسون تجویز میشود.

پرامی پکسول

این دارو در بدن به عنوان دوپامین عمل میکند و در موارد خفیف پارکینسون استفاده میشود. در موارد شدید این بیماری پرامی پکسول با لوودوپا استفاده میشود. از عوارض این دارو میتوان به یبوست، تهوع، افت فشار خون، دیس کینزی، گیجی و … اشاره کرد. مصرف این دارو در بیمارانی با اختلالات کلیوی منع مصرف دارد.

سلژیلین

این دارو نیز میتواند به تنهایی یا همراه با لوودوپا تجویز شود. این دارو باعث جلوگیری از تجزیه دوپامین در بدن میشود. سلژیلین میتواند باعث بیخوابی، تغیرات خلقی و افت فشار خون شود. مصرف این دارو با دارو های ضد افسردگی دسته(SSR) مانند سیتالوپرام و .. باید با احتیاط همراه باشد. سلژیلین دفع کبدی دارد و در نارسایی های کبدی منع مصرف دارد.

مهارکننده های کاتکول O-متیل ترانسفراز (COMT)

انتاکاپون (Comtan) و اوپیکاپون (Ongentys) داروهای اولیه از این دسته هستند. این دارو با مسدود کردن آنزیمی که دوپامین را تجزیه می کند، باعث کند شدن روند بیماری پارکینسون میشوند. عوارض این دسته دارویی شامل اختلالات خواب، افت فشار وضعیتی و تغییر رنگ ادرار ( نارجی شدن ادرار) میباشد. دیس کینزی در این دارو ها نیز دیده میشود.

آمانتادین

این دارو در اصل یک دارو ضد ویروس است اما با یک مکانیسم ناشناخته باعث افزایش سطح دوپامین میشود و در درمان پارکینسون مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو علائم پارکینسون را تخفیف میبخشد اما معمولا اثر کوتاه مدتی معمولا برای چند هفته دارد. از عوارض آمانتادین میتواند به تهوع، گیجی، اختلالات خواب، بی قراری و ادم اشاره کرد.

آنتی کولرژیک ها

این دارو ها برای کاهش علائم بیماری پارکینسون مورد استفاده میشود. از این دسته دارو ها میتوان به آرتان و تری هگزیل فندیل اشاره کرد. این دارو ها باعث برطرف شدن لرزش های ناشی از PD(بیماری پارکینسون) میشوند.

روش جراحی برای درمان پارکینسون:

این روش های درمانی در موارد پیشرفته بیماری که به دارو درمانی پاسخ نمیدهند استفاده میشود. شایع ترین روشی جراحی برای درمان پارکینسون استفاده از تحریک عصب عمقی میباشد. در این روش یک الکترود در قسمت خواصی از مغز شما قرار میدهند. این الکترود به یک منبع الکتیکی وصل میشود که معمولا در قفسه ی سینه و نزدیک استخوان ترقوه قرار داده شده است. این منبع از طریق الکترود باعث تحریک مغز میشود و علائمی پارکینسون از جمله لرزش را تخفیف دهد. شایع ترین عارضه این روش شامل عفونت ، خونریزی ، گز گز اندام ها و بی تعادلی است. روش جراحی برای درمان پارکینسون حاد و پیشرفته که به دارو هایی نظیر لوودوپا واکنش نمیدهند استفاده میشود.

پایان

جمع آوری شده توسط گروه مطالعاتی هیرو

ناشر: سایت بیمار سلامت