کلرامفنیکل یکی از آنتی بیوتیک های وسیع الطیف است که برای عفونت های مختلفی که با سایر آنتی بیوتیک ها قابل درمان نباشد تجویز میشود. این دارو به صورت قرص ، کپسول ، آمپول و قطره ( چشمی و گوش ) تولید میشود. این دارو دارای عوارضی جانبی متعددی است. لذا امروزه کاربرد آن محدود شده است و فقط در عفونت های شدید و تهدید کننده حیات از فرم سیستمیک ( قرص و آمپول ) آن استفاده میشود. بیشترین کاربرد کلرامفنیکل به صورت موضعی ( قطره چشمی و گوشی ) در التهاب ها و عفونت های چشمی است. قطره کلرامفنیکل یک داروی یخچالی است و باید در درب یخچال نگهداری شود.
در ادامه و در سایت بیمار سلامت به برسی تمامی موارد مصرف ، منع مصرف، تداخلات داروی ، نحوه و میزان مصرف و عوارض آمپول ، قرص و قطره کلرامفنیکل میپردازیم.
موارد مصرف آمپول ، شربت ، قرص و قطره کلرامفنیکل
کلرامفنیکل به صورت خوراکی و تزریقی ( قرص ، کپسول، شربت و آمپول ) برای عفونت های شدید که با سایر آنتی بیوتیک ها درمان نشود، تجویز میگردد. فرم خوراکی و تزریقی این دارو برای تب تیفوئیدی ، مننژیت ، آبسه مغزی، حصبه و در برخی موارد برای درمان طاعون استفاده میشود. از قطره چشمی کلرامفنیکل برای التهاب و عفونت های قرنیه و ملتحمه چشم استفاده میگردد. از قطره گوشی کلرامفنیکل نیز در عفونت های قسمت خارجی گوش استفاده میشود اما برای عفونت قسمت های داخلی گوش لازم است از داروهای سیستمیک از جمله جنتامایسین ، کوآموکسی کلاو و … استفاده شود.
موارد منع مصرف
بیمارانی که داروهای سرکوب کننده مغز استخوان(مانند داروهای شیمی درمانی)مصرف می کنند ، نارسایی های کبدی و کلیوی، افرادی که نقص یا کمبود آنزیم G6PD و فاویسم ، کلرامفنیکل منع مصرف دارد و تا حد امکان نباید مصرف شود. این دارو دفع کبدی دشوار دارد و نباید در نوزادان و کودکان زیر دو سال استفاده شود. کلرفنیکل توانایی ترشح شدن در شیر مادر را دارد لذا در دوران شیردهی نباید از آن استفاده کرد.
عوارض جانبی کلرامفنیکل
کلرامفنیکل دارای عوارض متعددی است که این موضوع باعث شده است که استفاده از آن تنها محدود به عفونت های شدید و تهدید کننده حیات باشد. قطره این دارو توانایی کمی در جذب شدن دارد لذا هنوز در بیماران چشمی به صورت موضعی میتواند مصرف شود. مهمترین عوارض کلرامفنیکل شامل موارد زیر است:
- سردرد و سرگیجه
- تیرگی شعور
- حالت تهوع ، اسهال و استفراغ
- سوزش چشم
- آتروفی عصب اپتیک ( در کودکان )
- یرقان ، سوزش و خارش پوست
- کاهش تعداد گلبول های قرمز ، سفید و پلاکت ها
- آنمی آپلاستیک
- سندروم نوزاد خاکستری ( در نوزادان و کودکان زیر 2 سال ایجاد میشود.)
- نروپاتی های محیطی ( گز گز اندام ها)
خطرناک ترین عوارض جانبی کلرامفنیکل در بزرگسالان آنمی آپلاستیک و کاهش تعداد گلبول های خونی است و در کودکان مهمترین عارضه این دارو ابتلا به سندرم نوزاد خاکستری است که در اثر تجمع دارو در بافت ها و پوست به علت کاهش توانایی کبد در دفع دارو است.
تداخلات دارویی
در مصرف همزمان با سیکلوفسفاماید ،دیکومارول ، فنوباربیتال ، فنی توئین ، تولبوتاماید -احتمال افزایش سطح پلاسمایی کلرامفنیکل و مسمومیت دارویی وجود دارد. همچنین مصرف همزمان داروهای دسته پنی سیلین با کلرامفنیکل میتواند موجب کاهش اثر پنی سیلین ها شود. لذا بین مصرف آنها بهتر است حداقل یک ساعت فاصله بیفتد.
مقدار و نحوه مصرف کپسول و قرص ، آمپول و قطره کلرامفنیکل
فرم خوراکی ( کپسول و قرص ) این دارو معمولا به صورت سه بار در روز تجویز میشود و مقدار مصرف آن بستگی به سن ، وزن و وضعیت سلامتی فرد دارد. آمپول کلرامفنیکل میتواند به صورت عضلانی و یا وریدی تزریق شود اما تزریق وریدی آن بیشتر توصیه میشود.( قبل از تزریق وریدی باید دارو رقیق شود.) آمپول این دارو دارای یک گرم داروی موثر است و معمولا به صورت دوبار در روز و در موارد حاد سه بار در روز تجویز میشود. قطره کلرامفنیکل به صورت هر 6 ساعت دو قطره ( در موارد حاد هر دو ساعت یکبار دو قطره ) تجویز میشود. قطره این دارو بهتر است در یخچال نگهداری شود.
وضعیت مصرف کلرامفنیکل در بارداری و شیردهی
اگرچه کلرامفنیکل در رده C بارداری قرار دارد اما میتوان آنرا در دوران بارداری نیز استفاده کرد.( مطابق کتاب هاریسون ) اما در دوران شیردهی به علت ترشح شدن دارو در شیر مادر و ایجاد مسمومیت دارویی در نوزاد ، مصرف آن ممنوع است و نباید استفاده شود. ( مخصوصا اگر نوزاد و کودک شیر خوار مبتلا به بیماری هایی مانند فاویسم یا کمبود G6PD باشد.)
.
پایان
.
.
ناشر: سایت بیمار سلامت
با تشکر از گروه مطالعاتی و تحقیقاتی هیرو
