درمان کم خونی

کم خونی( آنمی ) شایع ترین مشکل خونی است. این بیماری میتواند به دنبال کمبود آهن، کمبود فولیک اسید ( فولات )و ویتامین B12 و نیز برخی بیماری های دیگر نظیر تالاسمی و سلول داسی شکل( سیل سل) باشد. برای درمان کم خونی باید اول علت زمینه ای پیدا شود. در مواردی که علت بیماری کمبود ها غذایی و یا سوء جذب مواد غذایی باشد ، این بیماری به راحتی درمان پذیر است. در صورت ابتلا به تالاسمی و سلول داسی شکل راه های درمانی ، بیشتر برای کنترل روند بیمار هستند و درمان قطعی وجود ندارد. درمان کم خونی های اکتسابی ماند فقر آهن، آنمی در دوران بارداری، کم بود فولیک اسید و … با استفاده از مکمل های و تغذیه انجام میشود.

در صورت وجود بیماری هایی که موجب جلوگیری از جذب مواد مغزی لازم برای خونسازی میشوند ، روش های تغذیه ای بی اثر هستن. لذا باید برای مدتی از دارو های تزریقی استفاده کرد.( مثل آمپول B12 ، فولات و ب کمپلکس و …) در ادامه و در سایت بیمار سلامت به برسی انواع درمان کم خونی میپردازیم.

درمان های خانگی کم خونی

اگر علت آنمی( کمخونی) ناشی از بیماری های سوء جذب نباشد ، میتوان آن را با روش های خانگی (تغذیه ای) درمان کرد. روش های تغذیه ای در بیماران زیر جواب نمیدهد:

• افراد مبتلا به بیماری سلیاک مقاوم به درمان
• بیمارانی که در بدن آنها فاکتور داخلی تولید نمیشود
• کسانی که دوازده( دئودنوم) آنها برادشته شده است
• کسانی که عمل اسلیو معده انجام داده اند
• افراد مبتلا به الکلیسم ( یا همان اعتیاد به الکل) با مشکلات روده ایی
• در آنمی های بسیار پیشرفته و شدید
• در بیماران مبتلا به نارسایی کلیه( به علت عدم ترشح هورمون اریتروپویتین)

درمان کم خونی با تغذیه در موارد بالا اثر گزار نخواهد بود و در این افراد باید از درمان های دارویی استفاده نمود. در برخی از بیماری ها درمان های دارویی حتی باید تا آخر عمر ادامه یابند.( مثلا در افرادی که اسلیو معده انجام داده اند)

تغذیه میتواند در کم خونی ناشی از کمبود آهن و فولیک اسید بسیار موثر باشد. در موارد خفیف آنمی ناشی از کمبود آهن ممکن است درمان کم خونی تنها با تغذیه انجام شود. اما در موارد حاد ، تغذیه به عنوان درمان کمکی میباشد و درمان های دارویی در اولویت قرار خواهند داشت. برای درمان این بیماری با روش های غذایی لازم است از غذا های حاوی آهن و اسید فولیک زیاد استفاده شود. در ادامه به برسی این منابع میپردازیم

منابع فولیک اسید

فولیک اسید یا ویتامین B9 که با نام فولات نیز شناخته میشود یکی از اصلی ترین مواد مغزی برای ساخت گلبول های قرمز میباشد. این ویتامین تقریبا برای درمان همه کم خونی ها مورد استفاده قرار میگیرد. از آنجایی که فولات( B9 ) نمیتواند برای مدت طولانی در بدن ذخیره شود باید به صورت روزانه وارد بدن شود. خوشبختانه این ویتامین در منابع غذایی بسیاری وجود دارد. مهمترین منابع حاوی فولیک اسید که در درمان کم خونی مورد استفاده قرار میگیرد شامل موارد زیر است:

• برنج
• کاهو
• کلم
• اسفناج
• جگر
• چقندر
• هویج
• لوبیا
• آووکادو
• پرتقال
• گوجه
• تخم مرغ
• گریپ فروت
• کرفس
• موز
• بادام زمینی
• مارچوبه
• لیمو

این منابع حاوی مقادیر قابل توجهی فولات هستند و خوردن آنها به صورت روزانه برای درمان کم خونی مفید است. لازم به ذکر است برنج پس از آب کش کردن بخش زیادی از فولیک اسید( فولات ) آن از بین میرود. همچنین مواد غذایی مانند لوبیا و جگر به علت پختن ممکن است بخشی از فولات خود را از دست بدهند. لذا سبزیجات خام در درمان کم خونی ناشی از کمبود فولیک اسید نسبت به مواد حیوانی و غلات و حبوبات اهمیت بیشتری دارد.

مهمترین منابع آهن

آهن اصلی ترین جزء گلبول های قرمز است. این ماده معدنی در بدن انسان به میزان جزئی ( حدود 4 گرم در کل بدن) وجود دارد. آنمی ناشی از فقر آهن شایع ترین نوع آنمی( کم خونی )است. لذا آشنایی با مواد غذایی حاوی این ماده معدنی برای پیش گیری و درمان کم خونی بسیار مهم است. مهمترین منابع حاوی این ماده معدنی شامل لیست زیر میباشد:

• گوشت
• جگر و قلوه
• پسته
• اسفناج
• انجیر
• عدس
• صدف
• بروکلی
• برگ چغندر
• بادام
• آلو
• تخم مرغ

موارد بالا مهمترین منابع غذایی حاوی آهن هستن اما برای درمان کم خونی ناشی از کمبود آهن مهمترین منابع غذای ، منابع حیوانی میباشند. منابع گیاهی حاوی آهن اغلب آهن قابل جذب محدودی دارند. به عوان مثال اگر چه اسفناج یک منع خوب برای آهن به حساب میاید اما به علت اگزالات موجود در آن ، آهن موجود در آن نیز جذب نمیشود.( اگزالات ماده ای است که با آنیون های دو ظرفیتی نظیر آهن ، کلسیم و روی ترکیب میشود و از جذب روده ای آن ها میکاهد.)

از این رو برای درمان کم خونی ناشی از کم بود آهن مواد غذایی مانند گوشت، جگر، قلوه، ماهی، صدف و … از منابع گیاهی بسیار مفید تر هستند. همچنین منابع حیوانی مانند گوشت تنها منابع حاوی ویتامین B12 نیز میباشند. b12 نیز برای ساخت گلبول های قرمز و به تولید برای تقسیم سلولی لازم است.

درمان کم خونی با دارو

در این قسمت به برسی انواع دارو های مورد استفاده در درمان کم خونی میپردازیم. مهمترین دارو های که برای درمان این بیماری به کا میرود داروهای حاوی آهن، ویتامین B12 ، ویتامین B6، ویتامین B9 میباشد. در ادامه به برسی انواع دارو هایی که حاوی این این ویتامین ها هستند میپردازیم:

قرص آهن

مهمترین دارو مورد استفاده در درمان کم خونی است. قرص آهن به صورت تنها و یا در ترکیب با سایر دارو ها تولید میشود. این دارو در دوران بارداری. یکی از اصلی ترین دارو ها برای پیشگیر و یا اصلاح کم خونی است. مهمترین عارضه قرص آهن حالت تهوع است که برای جلوگیری از این عارضه این دارو به صورت کپسول و قرص هایی با پوشش های مخصوص تولید میشود. مهمترین دارو های ترکیبی شامل سیدرال، هماتینیک، فیفول، فرودین، فرفورت ، فروگلوبین و … میباشد.

سیدرال

یکی از دارو های ترکیبی است که میتواند برای درمان کم خونی استفاده شود. این دارو حاوی ویتامین b12 ، ویتامین b6 , B9 و آهن است. سیدرال به صورت کپسول تولید میشود و داری نمونه های ایرانی و خارجی است. سیدرال میتواند نسبت به قرص آهن معمولی بهتر تحول شود و حالت تهوع کمتری ایجاد میکند.

هماتینیک

این دارو نیز از ترکیب آهن، فولیک اسید و ویتامین b12 و در قالب کپسول تولید میشود. در برخی موارد به هماتینیک ویتامین c نیز اضافه میشود که این امر باعث جذب بهتر آهن میشود. از این دارو میتواند در درمان کم خونی های ناشی از فقر آهن و فولیک اسید استفاده کرد. نمونه های ایرانی این دارو توسط شرکت های مختلفی تولید میشود و میتوان آن دارو را جزء دارو های نسبتا قدیمی در درمان کم خونی طبقه بندی کرد.

فروگلوبین

یکی از دارو های خارجی و وارداتی برای درمان آنمی میباشد. این دارو به شکل شربت و کپسول تولید میشود و میتواند یکی از دارو های مناسب برای درمان کم خونی کودکان به شمار رود. مهمترین نکته در مورد شربت فروگلوبین و سایر شربت های حاوی آهن شستشوی دهان پس از مصرف دارو است.( زیرا آهن میتوان د موجب سیاه شدن دندان ها شود.)

فرفورت

این دارو از قرص آهن و فولیک اسید ساخته شده است. یکی از دارو های ساخت ایران میباشد و به صورت کپسول تولید میشود. فرفورت دارای انواع مختلفی است که به نوع آهن موجود در آن بستگی دارد.

آمپول B12

ویتامین B12 یکی از مهمترین ویتامین برای تقسیم سلول ها به شمار میرود. کم بود ویتامین B12 موجب آنمی پرنیشیوز میشود که بسیار خطرناک است. علت این آنمی( کم خونی) معمولا به عدم توانایی بدن در جذب B12 است. از این رو برای درمان کم خونی پرنیشیوز( آنمی پرنیشیوز) باید حتما از آمپول B12 استفاده شود. این دارو در افراد مبتلا به سوء جذب ویتامین b12 باید به صورت ماهانه و تا آخر عمر مصرف شود. آمپول B12 معمولا باید تنها به صورت عضلانی تزریق شود اما برخی نمونه های آنرا میتوان همراه با سرم نیز تجویز کرد. خوشبختانه آمپول B12 نیز جزء دارو هایی است که در داخل کشور تولید میشود و میتوان آنرا به راحتی و با قیمت پایین تهیه کرد.

اریتروپویتین و درمان کم خونی

این دارو در واقع یک هورمون است که موجب تحریک تولید گلبول های قرمز میشود. اریتروپویتین در بدن توسط کلیه ها تولید میشود. این دارو در بیمارانی که به نارسایی کلیه مبتلا هستند ، استفاده میشود. اریتروپویتین تنها به صورت آمپول و ویال وجود دارد و معمولا به صورت زیر جلدی تزریق میشود. مهمترین عارضه این دارو افزایش فشار خون است. مصرف این دارو در نارسایی قلبی باید با احتیاط کامل انجام شود و منع مصرف نسبی دارد.

تزریق خون

تزریق خون برای درمان سریع کم خونی ( آنمی ) های ناشی از خونریزی و یا آنمی آپلاستیک و آنمی های ناشی از شیمی درمانی استفاده میشود. تزریق خون برای آنمی های مزمن تجویز نمیشود. آنمی های ناشی از فقر آهن و … باید با دارو و به مرور درمان شوند. درمان سریع کم خونی در این افراد میتواند باعث مشکلاتی نظیر مشکلات قلبی،بالا رفتن فشار خون و آسیب های گوناگون شود.

حرف آخر

برای درمان آنمی دارو های فراوانی وجود دارد. اکثر آنها تفاوت های بسیار جزئی باهم دارند. به علت طولانی بودن بحث در مورد انواع دارو ها مورد استفاده در درمان کم خونی ، ما در این مطلب تنها