فنوباربیتال یکی از معروف ترین و قدیمی ترین دارو های جهت درمان صرع و پیشگیری از تشنج میباشد. همچنین این دارو را میتوان در در درمان زردی ( یرقان ) و تشنج در کودکان نیز استفاده کرد. مهم ترین عوارض این دارو بی رمقی ، سرگیجه و خواب آلودگی است که در اوایل دوره درمانی مشاهده میشود.
در ادامه و در سایت بیمار سلامت به برسی موارد مصرف ، موارد منع مصرف ، عوارض جانبی قرص و آمپول و شربت فنوباربیتال میپردازیم.
موارد مصرف
فنوباربیتال در گذشته به عنوان یک درمان استاندارد برای درمان انواع صرع به کار میرفته است. این دارو به علت خاصیت ضد تشنجی و آرام بخشی که دارد هنوز در برخی انواع صرع مخصوصا در کودکان و نوزادان به کار میرود.
به طور کلی فنوباربیتال را در موارد زیر مصرف میکنند:
- بیقراری
- بی خوابی
- انواع مختلف صرع به جز صرع ابسنس
- پیشگیری از تشنج و یا درمان آن( در صورت نبود سایر دارو ها از جمله فنی توئین ، دیازپام ، کاربامازپین و …)
- درمان یرقان یا همان زردی
- درمان بیماری کلستاز ( کلستاز به حالتی میگویند که جریان صفرا به طور چشم گیری کاهش میابد. )
- به عنون آرام بخش قبل از جراحی
فنوباربیتال از طریق افزایش کلریانس ( پاکسازی ) بیلوروبین موجب درمان یرقان یا همان زردی شود.( بیلوروبین رنگدانه های موجود در داخل گلبول های قرمز است و افزایش سطح آن ها در خون میتواند موجب یرقان شود.) فنوباربیتال میتواند جریان صفرا را افزایش دهد از این رو میتوان آنرا در درمان بیماری کلستاز نیز استفاده کرد.
موارد منع مصرف فنوباربیتال
- نارسایی کلیه
- وجود سنگ صفرا حاد و انسداد در جریان خروج صفرا
- نارسایی کبدی حاد
- بیماری های قلبی عروقی
- فشار خون
- افسردگی های توام با افکار خودکشی
- پونومونی ریه ( عفونت ریه )
بیماری های بالا مهمترین موارد منع مصرف برای فنوباربیتال به شمار میروند.
نحوه مصرف فنوباربیتال
فنوباربیتال بسته به نوع بیماری ممکن است به صورت خوراکی ( قرص و شربت ) و یا تزریقی وریدی و یا عضلانی( آمپول ) تجویز شود. دوز دارو نیز بستگی به سن و جثه فرد و شدت بیماری دارد. در قسمت زیر میزان صحیح مصرف دارو بسته به نوع بیماری شرح داده میشود
| برای درمان صرع در بزرگسالان | 60 تا 180میلی گرم به صورت تک دوز قبل از خواب به صورت خوراکی |
| درمان صرع در کودکان | 5 الی 8 میلی گرم بر اساس هر کیلو وزن بدن به عنوان مثال اگر کودک 15 کیلو گرم باشد ، میتوان 75 الی 120 میلی گرم فنوباربیتال خوراکی به او داد ( قرص های فنوباربیتال به صورت 15 ، 60 و 100 میلی گرمی تولید میشوند ) |
| یرقان در کودکان | 5 الی 10 میلی گرم به ازای هر کیلو وزن بدن به صورت خوراکی( مثلا اگر نوزاد 3 کیلو گرم باشد میتوان 15 تا 30 میلی گرم دارو را طی 24 ساعت به او داد.) |
| درمان تشنج حاد در بزرگسالان | برای درمان تشنج های شدید از آمپول فنوباربیتال به صورت وریدی و تا حداکثر 200 میلی گرم به فرد داده میشود( آمپول فنوباربیتال در دوز های 100 و 200 میلی گرمی تولید میشود. ) |
مدت زمان مصرف فنوباربیتال بسته به نوع بیماری و وضعیت بالینی فرد بستگی دارد. همچنین قطع کردن خودسرانه دارو میتواند باعث بازگشت بیماری و حتی شدید شدن آن شود.
عوارض فنوباربیتال
مهمترین عوارض فنوباربیتال شامل بی رمقی ، خواب آلودگی و گیجی است که به دنبال اثر آرام بخشی دارو ایجاد میشود. سایر عوارض فنوباربیتال شامل موارد زیر است:
- تحریک پذیر
- اسهال ، استفراغ و گاهی یبوست
- کاهش ضربان قلب و افت فشار خون
- کهیر و خارش پوست
- آکنه ( در بیمارانی که داراری جوش های فراوان هستند تجویز فنوباربیتال میتواند به این وضعیت شدت ببخشد.)
- کاهش ویتامین K
- مشکلات تنفسی
- کمبود ویتامین دی
فنوباربیتال گاهی در سالمندان و کودکان به جای اثر آرام بخشی اثر تحریک کنندگی دارد و با عوارضی مانند پرخاشگری و بی خوابی همراه است. بزرگترین عیب فنوباربیتال اثر خواب آوری و آرام بخشی آن میباشد که باعث شده است این دارو در بسیاری از افراد قابل استفاده نباشد.( زیرا مانع انجام فعالیت های شغلی فرد میشود.) همچنین این دارو تداخلات دارویی فراوانی با سایر دارو ها دارد که این تداخلات میتوانند عوارض دارویی آن را تشدید کنند. در ادامه به برسی تداخلات دارویی و توصیه های درمانی فنوباربیتال میپردازیم.
تداخلات دارویی
فنوباربیتال میتواند باعث افزایش و یا کاهش سرعت کبدی بسیاری از دارو ها شود و با بسیاری از دارو هایی که به دفع آنها عمدتا از راه کبد است اختلال ایجاد کند. مهمترین تداخلات دارویی فنوباربیتال شامل موارد زیر است:
- استامینوفن
- انواع دارو های مخدر
- انواع کورتون ها از جمله بتامتازون، دگزامتازون و پردنیزولون و هیدروکورتیزون
- وارفارین
- هپارین
- انوکساپارین
- دارو های ضد بارداری
- فلوفنازین و پرفنازین
- کلرامفنیکل
- لاموتیریژین و اوکساکاربازپین ( دارو های ضد تشنج )
- نورتریپتیلین و آمی تریپتلین
- کاربامازپین
فنوباربیتال میتواند باعث کاهش اثر دارو های ضد بارداری شود لذا برای جلوگیری از بارداری لازم است از سایر روش های ضد بارداری( مانند IUD و … ) استفاده شود.
توصیه های درمانی
- قبل از شروع درمان با فنوباربیتال عملکرد کبدی و کلیه ها برسی شود
- اگر دارو به صورت تک دوز تجویز میشود بهتر است قبل از خواب مصرف شود
- در اوایل طول درمان با فنوباربیتال از رانندگی کردن و فعالیت هایی نیازمند هوشیاری کامل پرهیز شود.
- در صورت مشاهده خون مردگی و کبودی های بدون علت در سطح بدن یا خونریزی از لثه ، به پزشک خود اطلاع دهید.
- از قطع مصرف دارو به صورت ناگهانی جدا خودداری کنید.
- از مصرف خود سرانه هرگونه دارو طی درمان با فنوباربیتال جدا خودداری کنید.( به علت تداخلات دارویی )
.
.
پایان مقاله
